Wiktor Andrzej Szeliński

"Andrzej Pol"

adiutant dowódcy kompanii

kapral podchorąży - podporucznik rezerwy piechoty (1944).

Warszawa

Zygmunt Krauze - Anna z domu Szelińska

Wiktor Erwin Krauze

Edukację rozpoczął w 1929 r. wg starego sytemu szkolnego, przechodząc najpierw trzy klasy nauczania wstępnego, następnie kontynuując nauczanie w Prywatnym Męskim Gimnazjum im. Mikołaja Reja Zboru Ewangelicko-Augsburskiego Świętej Trójcy przy pl. Małachowskiego 1 w Warszawie. Po uzyskaniu w 1938 r. "małej matury" przeniósł się do Prywatnego Męskiego Gimnazjum i Liceum im. Tomasza Niklewskiego przy ul. Złotej 58, gdzie w czerwcu 1939 r. ukończył I klasę licealną. Od 1930 r. należał do 8. Warszawskiej Drużyny Harcerzy im. Kazimierza Pułaskiego, w której od 1938 r. pełnił funkcję zastępowego, a następnie przybocznego. W czasie okupacji kontynuował naukę na tajnych kompletach Liceum im. Pułaskiego, w którym wiosną 1940 r. uzyskał maturę. W latach 1941-1944 uczęszczał do Państwowej Szkoły Budowy Maszyn (dawna Państwowa Wyższa Szkoła Budowy Maszyn i Elektrotechniki im. H. Wawelberga i S. Rotwanda w Warszawie).

We wrześniu 1939 r. po radiowym apelu szefa Wydziału Propagandy Sztabu Naczelnego Wodza, płk. Romana Umiastowskiego, opuścił Warszawę z harcerską kolumną marszową. Po kilku tygodniach tułaczki, nie uzyskując przydziału do pomocniczej służby wojskowej, w październiku powrócił do stolicy.

Pracował u swojej babki, w jej fabryce siatek drucianych przy ul. Wiatracznej 15, prowadzonej przez ojczyma (po rozwodzie, w 1941 r. matka ponownie wyszła za mąż, za Stefana Mitke, późniejsze nazwisko Mitkiewicz).

Wiktor Andrzej Szeliński

W konspiracji od jesieni 1939 r. - w Szarych Szeregach członek 78. WDH im. Władysława Jagiełły, działającej przy Szkole Powszechnej Nr 15 na ul. Kawęczyńskiej 2 na Pradze. Drużynę tę - w typowo praskim środowisku robotniczym - prowadził znany harcerz, doskonały organizator, Mieczysław Słoń ps. "Jurand". Wiktor pod pseudonimem "Andrzej Pol", pełnił w drużynie początkowo funkcję przybocznego, później drużynowego, a następnie zastępcy hufcowego w Hufcu "Centrum Pragi" (CP) w IV Okręgu Praga (PR) Chorągwi Warszawskiej Szarych Szeregów (Ul "Wisła"). Od listopada 1942 r., po dokonaniu przez "Pasiekę" (Kwatera Gówna) reorganizacji Szarych Szeregów z podziałem na grupy wiekowe: Zawisza (Z), Bojowe Szkoły (BS) i Grupy Szturmowe (GS), został komendantem BS IV Okręgu Praga. Po aresztowaniu 13 października 1943 r. "Juranda" (zamordowany przez Niemców w ulicznej egzekucji 9.11.1943), objął po nim funkcję komendanta Hufca BS Praga, jednocześnie pełniąc obowiązki komendanta Obwodu "Centrum Pragi" w Organizacji Małego Sabotażu "Wawer". W czerwcu 1942 r. ukończył Zastępczy Kurs Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty Armii Krajowej, uzyskując stopień kaprala podchorążego. Po ukończeniu kursu "Szkoły za lasem", w sierpniu 1943 r. mianowany podharcmistrzem. Po kolejnej reorganizacji Ula "Wisła", przeprowadzonej w marcu 1944 r., został mianowany komendantem nowych Grup Szturmowych Bloku "Bazylika" (Praga), równocześnie obejmując funkcję zastępcy komendanta nowych GS - "Czarnego Jasia" (Jan Wuttke). Bloki (plutony) nowych GS, którym nadano strukturę wojskową, latem 1944 r. miały utworzyć 3. kompanię batalionu "Zośka". Wybuch Powstania Warszawskiego uniemożliwił zakończenie reorganizacji, a 3. kompania ppor. "Giewonta" powstała dopiero podczas pierwszych dwóch dni walk powstańczych na Woli.

Armia Krajowa - zgrupowanie "Radosław" - pułk "Broda 53" - batalion "Zośka" - 3. kompania "Giewonta" - poczet dowódcy

Wola - Stare Miasto - kanały - Śródmieście Północ - Śródmieście Południe - Górny Czerniaków. Od godziny "W" 1 sierpnia 1944 r. brał udział we wszystkich walkach 3. kompanii "Giewonta". 5 sierpnia uczestniczył w ataku na "Gęsiówkę". Po nieudanej akcji przebicia ze Starego Miasta do Śródmieścia, nocą 31.08.1944 r. przeszedł kanałami do Śródmieścia, w grupie por. "Orszy" - Naczelnika Szarych Szeregów. W okresie reorganizacji batalionu (ze względu na straty rozwiązano 1. kompanię "Maciek" i 3. kompanię "Giewonta"), przed odejściem zgrupowania na Górny Czerniaków, 5 września 1944 r. w prowizorycznej kaplicy w piwnicach kamienicy przy ul. Hożej 15, wziął ślub z sanitariuszką "Zosią" ( Zofia Jarkowska ). W gronie przyjaciół ślubu udzielił kapelan zgrupowania "Radosław" - "Ojciec Paweł" (ks. Józef Warszawski). Do 22 września uczestniczył w walkach na Górnym Czerniakowie. Wobec braku nadziei na pomoc ze strony 1. Armii gen. Berlinga, nocą 22/23.09.1944 r. uczestniczył w nieudanym przebiciu do Śródmieścia Południe. Po tej akcji ukrywał się wraz z żoną, sanitariuszkami: "Martą" (Marta Klauze), "Iką" (Irena Krauze), "Myszką" (Maria Downarowicz), "Zosią" (Zofia Stefanowska) oraz "Żereniem" (Jerzy Łukoski) w ruinach piwnicy przy ul. Wilanowskiej. Nad ranem grupka postanowiła przebijać się w kierunku skarpy śródmiejskiej. Trafiona odłamkiem granatnika w głowę - poległa jego żona, "Zosia". Po dojściu w rejon Czerniakowska - Rozbrat, i wejściu w zadrzewiony teren, grupka rozproszyła się. Na skarpie "Andrzej Pol" został schwytany przez czujkę niemiecką, Patrol zaskoczony jego biegłą znajomością języka niemieckiego, nie wiedząc z kim ma do czynienia, doprowadził go do swojego dowódcy, kwaterującego w podziemiach Hotelu Sejmowego przy ul. Wiejskiej. Stąd został przekazany do siedziby Gestapo (KdS Warschau) w al. Szucha.

Jego siostra Irena była łączniczką w 2. kompanii "Rudy" batalionu "Zośka", żona Zofia była sanitariuszką. Poległa 23.09.1944 r.

W październiku 1944 r., w trakcie ewakuacji KdS Warschau do Sochaczewa, korzystając z zamieszania podjął udaną próbę ucieczki. W tym miesiącu zgłosił się u hm. "Jana" (Leon Marszałek), ostatniego Naczelnika Szarych Szeregów, który mianował go swoim przybocznym. Otrzymał fałszywe dokumenty na nazwisko Wiktor Andrzej Szeliński, ur. 15.05.1917 r. W grudniu 1944 r. mianowany zostaje harcmistrzem. Funkcję przybocznego "Jana" pełnił do rozwiązania Szarych Szeregów, które nastąpiło w styczniu 1945 r.

Pod koniec maja 1945 r. przyjechał do Gdańska, gdzie zamieszkał przy ul. Morskiej 3. Od 15 czerwca był pracownikiem Spółdzielni Zaopatrzenia "Dźwig" przy Biurze Odbudowy Portów - Gdańsk, na stanowisku zastępcy kierownika Działu Transportu. W październiku tego roku w "Komisji Likwidacyjnej b. AK na Obszar Centralny", oraz w Starostwie w Gdańsku, ujawnił swoją działalność konspiracyjną w AK i udział w Powstaniu Warszawskim, a także swoje prawdziwe nazwisko - Wiktor Erwin Krauze. 9.09.1946 r. aktem zmiany nazwiska zalegalizował używanie rodowego nazwiska swojej matki - Szeliński. Pod koniec 1946 r. wyjechał do Bykowiny na Śląsku, gdzie do 30.06.1947 r. pracował w Górnośląskiej Fabryce Blach Dziurkowanych, na stanowisku kierownika technologicznego. W lipcu 1947 r. powrócił do Gdańska, gdzie założył Wytwórnię Siatek Ogrodzeniowych i Budowlanych, pełniąc w firmie funkcję kierownika technicznego. Po zaliczeniu studiów konspiracyjnych w Szkole Wawelberga, i zdaniu egzaminu dyplomowego, uzyskał tytuł inżyniera-mechanika. W połowie 1950 r. powrócił na stałe do Warszawy. Zamieszkał przy ul. Lenartowicza 20. Pracował jako inspektor nadzoru w Centralnym Zarządzie Polskich Zakładów Zbożowych (PZZ). Od stycznia 1952 r. do czerwca 1960 r. był głównym inżynierem, a następnie kierownikiem Państwowego Przedsiębiorstwa "Spichrze Zbożowe w budowie". Od lipca 1960 r. naczelnik wydziału, następnie główny specjalista w Centrali Przemysłu Zbożowo-Młynarskiego, aż do jej likwidacji w 1982 r. Inicjator wielu przedsięwzięć w trakcie odbudowy ze zniszczeń wojennych oraz rozbudowy i unowocześniania polskiego przemysłu zbożowo-młynarskiego. Ceniony ekspert w zakresie urządzeń elewatorowych, oraz przemysłu spożywczego (makaroniarnie, kaszarnie). Wieloletni rzeczoznawca PZZ do rozmów z kontrahentami zagranicznymi. Od lipca 1982 r. na emeryturze.

Przez cały okres pracy zawodowej od lat powojennych, a później także na emeryturze, aktywnie uczestniczył w pracy z młodzieżą harcerską. W 1945 r. pełnił funkcję komendanta Rejonu Gdańsk w Gdańskiej Chorągwi ZHP. W latach 1947-1950 był kierownikiem Wydziału Drużyn Gdańskiej Chorągwi ZHP. Po październiku 1956 r. włączył się ponownie do pracy w harcerstwie pełniąc funkcję komendanta Hufca Warszawa - Mokotów. Brał udział w szkoleniu kadry instruktorskiej w Komendzie Chorągwi Warszawskiej ZHP. W 1980 r. włączył się w prace nad odnową ZHP. Był inicjatorem i organizatorem wielu prac historycznych w środowisku byłych członków Szarych Szeregów. W latach 1981-1984 zaangażował się w pomoc młodym instruktorom tworzącym Porozumienie Kręgów Instruktorskich im. Andrzeja Małkowskiego. Był również jednym z sygnatariuszy listu do władz PRL w sprawie przywrócenia - bezprawnie odebranego - obywatelstwa polskiego przebywającym na emigracji dowódcom Armii Krajowej i Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Na znak protestu odmówił odebrania nadanego mu Warszawskiego Krzyża Powstańczego. Aktywnie uczestniczył także w życiu Środowiska byłych żołnierzy batalionu "Zośka". Autor wspomnień w pracy zbiorowej "Pamiętniki żołnierzy baonu Zośka" (wyd. VI 1997).

Od 1946 r. w związku małżeńskim z Krystyną Janiną Murzynówną, uczestniczką Powstania Warszawskiego w szeregach Wojskowej Służby Kobiet V Obwodu Mokotów. Z tego związku miał trzech synów: Andrzeja (ur. 1948), Piotra ur. 1950) i Jana (ur. 1955).

Medal Wojska (dwukrotnie, 1948), Srebrny Krzyż Zasługi (1957), Krzyż Walecznych (1969), Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1982), Krzyż Armii Krajowej (1983), Krzyż za Zasługi dla ZHP z Rozetą - Mieczami (1984).

Zmarł nagle w Warszawie, tuż przed opuszczeniem szpitala, w którym leczył uraz nogi po niegroźnym wypadku samochodowym. Powodem śmierci był zator żylny. Pochowany na Cmentarzu Ewangelicko-Augsburskim przy ul. Młynarskiej 54/58 w Warszawie (kw. 59 b - 4).

W.Trojan: Ci, którzy przeżyli…Biografie żołnierzy batalionu "Zośka" Armii Krajowej. Warszawa, 2002. Anna Borkiewicz-Celińska: Batalion "Zośka", Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1990.

Nazwisko do 1946 roku: Wiktor Erwin Krauze